ستراتیژی شۆڕش لە کوردستان گفتوگۆ لەگەڵ ڕێبوار ئەحمەد بەشی دووەم و کۆتایی

ستراتیژی شۆڕش لە کوردستان

گفتوگۆ لەگەڵ ڕێبوار ئەحمەد

بەشی دووەم و کۆتایی

بۆپێشەوە: بەڵام لە هەلومەرجێکدا کە لە ناوچە یان شارێکدا ئەم دەسەڵاتە میلیشیاییە هەڵپێچرێت، بێگومان نە تەنیا ئەو لایەی دەسەڵاتی ئەوناوچەیەی لێسەندراوە دەستەوئەژنۆ دانانیشێت، بەڵکو دەسەڵاتی زۆنەکەی تریش ئەزمونێکی وەها بە مەترسیەکی گەورە لەسەر خۆی دەزانێ. بۆیە بێ درەنگ ئەویش دێتەسەرخەت و ئەوەی لە دەستی بێت دەیکات بۆ بەشکست کێشانی تەجروبەیەکی وەها؟ ئەم ئەزمونە چۆن دەتوانێ لە مەترسی ئەم پەلامارانە بپارێزرێت؟

رێبوار ئەحمەد: بێگومان وایە، لەوەش زیاتر ڕەنگە یەکدەستی یان بە وتەی خۆیان رێکخستنی ناوماڵی بزوتنەوەی کوردایەتی، بە تایبەتی هەردوو هێزی باڵادەستی ئەم بزوتنەوەیە کە زیاتر لە نیو سەدەیە شەڕ و کوشتاری یەکتر دەکەن، لەبەرامبەر ئەزمونێکی وەهادا هەموو ناکۆکی و شەڕ و کوشتاریان لەبیردەبەنەوە و بۆ ناکام کردنەوەی ئەزمونێکی بەم جۆرە دەستی یەک دەگرن.  بەر لەهەرشت بێگومان ئەزمونێکی بەم جۆرە دەبێ هەر لەیەکەم رۆژەوە لە بیری ئەوەدابێت کە خۆی بۆ بەرگری سەربازی ئامادە بکات. پێویستە لەیەکەم ساتەوە چەکدارکردنی گشتی خەڵک  بە ژن و پیاوەوە، هەروەها راهێنانی سەربازی و رێکخستنی لە میلیشیایەکی جەماوەری لە دەوری بنکە و شوراکانی گەڕەک و ناوەندەکان، بکرێتە تاقە هێزی چەکدار هەم بۆ پارێزگاری لە ئەمنیەت و هەم بۆ بەرگری لەم ئەزمونە.

بەڵام مەسەلەی گرنگتر ئەوەیە کە بەرگری لەم ئەزمونە چەندە سەربازی و چەکدارانە و بەرگریکارانەیە، دوئەوەندە سیاسی و هێرشبەرانەیە. ئەوەی کە زۆر گرنگە بەرجەستەکردنی ئیرادەی جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێش و ئازادیخوازە لەم ئەزمونەدا. مەبەستم ئەوەیە ئەو دەسەڵاتەی ئەم ناوچەیە بەڕێوەدەبات پێویستە بەراستی و بەکردەوە بەرجەستەکەری ئیرادەی خەڵک بێت، بەدەرلەوەی چ فۆڕمێکی دەبێت، گرنگ ئەوەیە وەکو ئیرادەی جەماوەری کرێکار و زەحمەتیکێش عەمەل بکات. لە حالێکی وەهادا تەنانەت خەڵک بەرگەی سەختی و برسێتی و تەنگەبەریش دەگرێت، بەومەرجەی بۆیان ڕون بێت کە ئیرادەی خۆیان لە مەیداندایە و ئەم ئیرادەیە حوکمڕانی دەکات لە ڕێکخستنی هەموو لایەنەکانی ژیان و گوزەرانیاندا. ئەمە دەتوانێ عەزمێکی لە شکاننەهاتوو بدات بە جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێش بۆ بەرگری لەو ئەزمونە، هەروەکو چەندین جار لە مێژودا نیشاندراوە. بۆ نمونە بەرگری قارەمانانەی خەڵکی کوردستانی ئێران بەرامبەر هێرشی جمهوری ئیسلامی، راوەستانی قارەمانانەی کۆمۆنارەکان بۆ بەرگری لە کۆمۆنەی پاریس. تازەترین نمونەش جەنگی بەرگری خەڵکی کۆبانی بوو بەرامبەر بەربەریەتی داعش کە بووە داستانێکی مێژویی.

مەبەستیشم لە هێرشبەرانە بە مانای نیشاندان و پیادەکردنی ئەزمونێکە لە دەسەڵاتدارێتی کە جەماوەری دانیشتوانی ناوچەکانی دیکەی کوردستان هانبدات بۆ هەراسانکردنی دەسەڵاتی میلیشیایی و جۆشدانی بزوتنەوەی سەرنگونی ئەو دەسەڵاتە و کۆپیکردنی هەمان شێوە و نموزەجی دەسەلاتدارێتی شۆڕشگێڕانە لە هەموو ناوچەکانی تر. لەم ڕوەوە ئەم ئەزمونە پێویستە هەرلەرۆژی یەکەمەوە کۆمەڵە یاسا و رێسایەک ڕابگەیەنێت کە هەمو جۆرە هەڵاواردنێیک لە نێوان هاوڵاتیان لەسەر بناغەی قەومیەت و دین و مەزهەب و جنس و ….رەتبکاتەوە، ئازادی سیاسی و ڕادەربڕینی بێ قەیدو بەند ڕابگەیەنێت و هەموو دەرگاکان بخاتە سەرپشت بۆ ئەوەی رۆژنامەنووس و میدیاکاران بەوپەڕی ئازادییەوە ڕیپۆرتاژ لەسەر ئەوەی دەگوزەرێت ئامادەبکەن و نیشانی جیهانی بدەن، هەرچی داهات و سامانی گشتی هەیە بەشێوەیەکی شەفاف و ڕۆشن بۆ دابینکردنی گوزەران و خزمەتگوزاری گشتی تەرخان بکرێت. ..و…ئەمانە وادەکات کە نە تەنیا دانیشتوانی ناوچەکانی دیکەی کوردستان پشتیوانی گەرم لەم ئەزمونە بکەن و ڕێگانەدەن کە حزب و دەسەڵاتی میلیشیایی حزبە بۆرژوا ناسیۆنالیستەکان بە چەک پەلاماری بدەن، بگرە پشتیوانیەکی جیهانی گەورە بۆ ئەم ئەزمونە پێکدێت کە پشتیوانیەکی گەورەتربێت لەوەی کە لە ئاستی جیهانیدا بۆ کۆبانی بینیمان.

بە کورتی ئەزمونێکی بەم جۆرە هەر لەیەکەم رۆژەوە پێویستە چەکداربوونی گشتی جەماوەری رێکخراو لە دەوری شورا و بنکە و ئۆرگانە جەماوەریەکانی تر وەکو ئەرکێکی زۆر گرنگ بخاتەدەستوەرە و بە کردەوەی دەربهێنێت. ئەم میلیشیا جەماوەریە شۆڕشگیرە پێویستە هەم بە شێوەیەکی تۆکمە رێکخراو هەم لە رووی سەربازیەوە بە باشی راهێنراوبێت بۆ ئەوەی هەم ئەمنیەتی گشتی مسۆگەر بکات و هەم بە عەزمەوە بەرامبەر هەر هێرشێک راوەستێ کە لەلایەن ئەحزاب و دەسەڵاتی میلیشیایی ئەحزابی بۆرژوا ناسیۆنالیست و ئیسلامی و…بکرێتەسەری. بە بڕوای من میلیشیای ئەحزابی بورژوازی کە خاوەن فەرماندەی گەندەڵ و فاسدن، بارهاتون بە ماراسۆنی هەڵهاتن و دۆڕان و ساڵانە داستانێکی بەم جۆرەیان هەیە، ریزەکانی ئەم میلیشیایانە کە رۆڵەی کرێکار و زەحمەتکێشن و زۆربەیان نەفرەت لەم دەسەڵات و حزبە تاڵانچیانە دەکەن و بە ناچاری بۆ دابینبوونی ژیانیان چەکی ئەوانیان لەشانە، ناتوانن لەبەرامبەر راوەستاوی جەماوەری چەکدار خۆیان ڕاگرن. هەر بەوبەڵگە سادەیەی کە لە ماوەی ٢٧ سالی رابردودا هەر شەڕێکیان کردبێت دۆڕاندویانە، جگە لە کۆتاشەڕیان لەگەڵ داعش، لەوجەنگەشدا تەنها دەچونە سەر لاشەی مردو کە پێشتر بۆمبارانی تەحالوف کوشتبوونی. لەوەش زیاتر لە روبەروبونەوە لەگەڵ هێزی چەکداری خەڵکی رێکخراو لە شورا و ئۆرگانە جەماوەریەکاندا، ریزەکانیان پارچەپارچە دەبێت. بۆیە تەنها رێگا بۆ بەرگری لە ئەزمونێکی وا چەکداربونی جەماوەرە بۆ پاریزگاری لە ئیرادە و ژیان و چارەنوسی خۆیان. بە تایبەتی لە سەردەمێکدا کە هەرچی ئەحزاب و دارودەستە و باندی قەومی و مەزهەبی هەن چەکدارن، جەماوەری کرێکار و زەحمەت کێش و حزب و شورا و ئۆرگانە جۆراوجۆرەکانیان دەبێ چەکدار و ئامادەی هەموو بەرامبەرکێییەی چەکداریان هەبێت. ئەمە ناچاریەکە و فەرزکراوە و نابێ دودڵی لێبکرێت.

بۆپێشەوە: تۆ باسی دامەزراندنی دەوڵەت و دەسەڵاتێکی غەیرە قەومی و غەیرە مەزهەبیت کرد لە هەر پانتاییەک کە مومکین بێت. ئەم باسە لە ناو بزوتنەوەی کۆمۆنیستی و هەڵسوڕاوانی چەپ و کۆمۆنیستدا مشتومڕێکی زۆری لەسەرە، ئەمە بە قۆناغبەندی کردنی شۆڕشی سۆسیالیستی لێکدەدرێتەوە کە لەپێشدا دەبێ حکومەتی غەیرە قەومی و غەیرە مەزهەبی دامەزرێت و لە قۆناغی دوەمدا حکومەتی کرێکاری. هەر بەم پێیەش پێداگری لەسەر ئەم مەسەلەیە بە پۆپۆلیستی لەقەڵەم دەدات، چونکە حکومەتی کرێکاری دەهێنێتەخوارەوە بۆ ئاستی حکومەتی غەیرە قەومی و غیرە مەزهەبی. ئێوە وەڵامتان بۆ ئەو بۆچونانە چیە و چۆن پێویستی غەیرە قەومی و غیرە مەزهەبی ڕون دەکەنەوە و چۆنی گرێدەدەن بە شۆڕشی کرێکاریەوە؟ بە تایبەت کە ئەم مەسەلەیە لە ستراتیژی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستاندا جەختی لێکراوە.

رێبوار ئەحمەد: بەبڕوای من ئەو دیدگایەی لە پشتی ئەم جۆرە تێڕوانینەوە وەستاوە، جگە لە دوپاتکردنەوەی توتیانەی کۆمەڵێک دروشم هیچ لێکدانەوەیەکی نە بۆ دۆخەکە و نە بۆ گرفت و کێشمەکێشەکان و نە بۆ بزوتنەوە جیاجیاکان هەیە و نە خاوەنی هیچ دیدێکی ستراتیژیە بۆ ڕەوتی شۆڕشی کرێکاری و بەرپاکردنی بەکردەوەی ئەو شۆڕشە. حکومەتی غەیرە قەومی و غیرە مەزهەبی نە بەدیلی حکومەتی کرێکاریە و نە زەرورەتەکەی راستەخۆ لە شۆڕشی کرێکارییەوە دەردەکێشرێت. بەڵکو لەسەر بنەمای ئاستی تەکامولی خەباتی چینایەتی و ڕیزبەندی چینایەتی لە هەناوی کێشمەکێشەکانی ئێستا و خواست و ئامانجە جیاوازەکانی چینەکان، هەروەها لابردنی کۆسپ و ڕێگریەکانی سەر ڕێگای پەرەسەندنی خەباتی چینایەتی، بە دیاریکراوی لە پەیوەند بە کێشەی میللیەوە، مانا پەیدادەکات. غەیرە قەومی و غەیرە مەزهەبی بوونی دەوڵەت لە پەیوەند بە کۆتایهێنان بە ستەمی میللی و هەموو جۆرە ناکۆکیەکی قەومی و مەزهەبیەوە زەرورەت پەیدادەکات. بۆ ئەم مەبەستە پێویستە هەموو هاوڵاتیان بەدەرلە هەر ناسنامەیەکی قەومی و دینی و مەزهەبی و جنسی و نەژادی، لە هەموو لایەنەکانی ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری یەکسان و خاوەن مافی یەکسانبن. بێگومان ئەمە لەهەمانکاتدا کۆمەک دەکات بە چڕکردنەوەی ڕەوتی خەباتی چینایەتی و شۆڕشی بەردەوامەوە تا بەسەرئەنجام گەیاندنی شۆڕشی کرێکاری.

وەکو پێشتر وتم لە ڕوانگەی کۆمۆنیزمی کرێکاریەوە سازدان و ڕابەریکردن و بە سەرکەوتن گەیاندنی یەک شۆڕش فەلسەفەی کۆمۆنیزم وەکو بزووتنەوەی دژی سەرمایەداری پێکدەهێنێت، ئەویش شۆڕشی کریکارییە بۆ هەڵوەشاندنەوەی نیزامی کاری بەکرێ و موڵکایەتی تایبەتی. زۆر دەمێکە لە دنیای هاوچەرخدا زەمینە بابەتیەکانی ئەم شۆڕشە و بەرپاکردنی کۆمەڵگەیەکی سۆسیالیستی فەراهەم بووە. شۆڕشی کریکاری تەنها لەسەر ئامادەییە زاتیەکانی چینی کرێکار ڕاوەستاوە، ئەو ئامادەیی و پێداویستیانەی کە پێشتر باسم کردوە و دوبارەیان ناکەمەوە. هەرکات ئەوانە ئامادەبوو بەڕای من نابێت دەستبردن بۆ دەسەڵاتی سیاسی و ئەنجامدانی شۆڕشی کرێکاری یەک ڕۆژ و یەک سەعات بە هیچ بەهانە و پاساوێک دوابخرێت. ئەوکات تەنانەت کێشە و گرفتە جۆراوجۆرەکانی دنیای ئێستا، وەکو مەسەلەی میللی و ئەو مەسەلانەی کە بە “مەسەلە دیموکراسیەکان” ناسراون و لە مێژودا شۆڕشە بورژوازیەکان چارەسەریان کردوە و ئێستا کە بورژوازی هەموو جۆرە شۆڕشگێڕی و پێشکەوتنخوازیەکی لەدەستداوە و هەندێک لەو جۆرە کێشانە بە چارەسەر نەکراوی ماونەتەوە، پێویستیان بە هیچ رێگاچارەیەکی دیکەی تایبەت نییە، چونکە شۆڕشی کرێکاری بە باشترین و ڕیشەییترین شێوە چارەسەریان دەکات.

تا ئێرە مەسەلەکە سادە و رۆشنە و ناکۆکیەکی لەسەر نییە، بەڵام لێرە ئەو پرسیارە دێتەئاراوە؛ تا کاتێک مەلزوماتی زاتی شۆڕشی کرێکاری فەراهەم نەبووبێت، هەروەها لە کاتێکدا مەسەلە گەلێکی وەکو کێشەی میللی و مەزهەبی لە ئارادابێت، یان دۆخێکی وەکو ئەوەی  لە دوای ١٩٩١ تا ٢٠٠٣ لە کوردستاندا بەرقەرار بێت، یان وەکو ئەودۆخەی لە ٢٠٠٣ تا ئێستا بەرقەرارە و ئەم کۆمەڵگەیەی لە گێژاوێکی قوڵدا ڕاگرتوە بە هۆی دەسەڵاتی میلیشیایی و دەوامەی فیدرالیزمی قەومیەوە، کۆمۆنیزمی پرۆلیتێری وەڵامی بۆ ئەم کێشانە چیە؟ هەروەها هەڵوێستی بەرامبەر ئەو بزوتنەوانە چیە کە بۆ کۆتایهێنان بەو گرفتانە دێنەئاراوە؟ ئایا دەکرێت بە جەماوەری گرفتار بەدەست ئەو کێشانەوە بوترێت، دانیشن  و دەست بۆ هیچ کارێک مەبن و چاوەڕوان بمێننەوە تاوەکو مەلزومات و ئامادەییەکان بۆ شۆڕشی کرێکاری فەراهەم دەبێت و ئەوکات بە باشترین شێوە ئەو کێشانەتان بۆ چارەسەر دەکات؟ یان ئایا دەکرێت بلێین لەبەرئەوەی مەهامی مێژویی کرێکار و کۆمۆنیزم تەنها شۆڕشی سۆسیالیستیە، بۆیە ئەو کێشانە و بزوتنەوەکانی دژی ئەم کێشە و گرفتانە پەیوەندی بە کرێکار و کۆمۆنیزمەوە نییە؟ یان راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ بڵێین ئەوانە کێشە و بزوتنەوەی بورژوازین و بە میتۆدێکی مەنشەفیانە لێگەڕێێن بۆرژوازی و سونەت و حزبە بورژوازیەکان یاریان پێ بکەن؟ وەڵامی من بۆ ئەم پرسیارانە بەبێ دودڵی نەخێرە و دواتر ئەمانە زیاتر ڕوندەکەمەوە.

وەکو ئەمری واقع و دوور لە ویست و ئیرادەی ئێمە، دەبینین لە بەشێک لە کۆمەڵگەکانی ئێستادا بزوتنەوەگەلێک لەدژی سەرکوتی سیاسی، لەدژی ستەمکاری دەوڵەتە بورژوازیەکان، لە دژی بی مافی و جیاکاری و هەڵاواردنی زەق و ڕەق و نەبونی خزمەتگوزاریەکان و لە دژی ستەمی میللی و مەزهەبی و..و..لە مەیداندان. بۆ نمونە شۆڕشی میسر و تونس، بزوتنەوەی ناڕەزایەتی لە عێراق و کوردستان، مەیل و خواستی فراوانی کۆتیهێنان بە دەسەڵاتی ئێستای عێراق و کوردستان. کۆمۆنیزم چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم مەسەلە و ئەم بزوتنەوانە و خەبات بۆ کۆتیهێنان بەو ستەم و هەڵاواردنانە دەکات؟ بێگومان مەبەستم لە هەلومەرجێکدایە کە ئامادەییە زاتیەکانی چینی کرێکار بۆ دەستبردنی راستەوخۆ بۆ دەسەڵاتی سیاسی و ئەنجامدانی شۆڕشی کرێکاری فەراهەم نییە. بەڕای من بەبێ دودڵی ئەرکی کۆمۆنیزمی کرێکاریە کە وەڵامی تەکتیکی گونجاو بەو کێشانە بداتەوە، ئاسۆی سیاسی خۆی بەسەر ئەو بزوتنەوە و خەباتانەدا سوار بکات، ئەرکی رێکخستن و رابەری کردنیان لە ئەستۆ بگرێت، وە سەرئەنجام پێناسەیەک بۆ سەرکەوتنیان بەدەستەوەبدات کە هەم باشترین و کارسازترین چارەسەری فەوری ئەوکێشانە بکات و هەم ئەو سەرکەوتنانە کۆمەک بکات بە زەمینەخۆشکردن بۆ پەرەسەندی خەباتی چیانیەتی و شەفاف بونەوەی ریزبەندی چینایەتی و چونەسەری ئامادەییەکانی چینی کرێکار لە رێگای دەستبردن بۆ دەسەڵات و ئەنجامدانی شۆڕشی کرێکاری.

بۆ نمونە سەردەمانێک کوردستان چارەنوسی هەڵواسرابوو، نوقمی سەرگەردانی بوو، بە هۆی ستەمی لە مێژینەی قەومی و دابڕانی عەمەلی لە عێراق بەبێ ئەوەی وەکو دەوڵەتێکی سەربەخۆ بەڕەسمی ناسرابێت، نوقمی سەرگەردانی بوو. کۆمۆنیزمی کرێکاری لەو ڕوانگەیەوە کە ئەو دۆخەی بە هۆکاری هەڵوەشانی شیرازەی کۆمەڵگە هەروەها بە بەربەستێکی گەورە دەزانی لەبەردەم گەشەی خەباتی چینایەتی و ڕیزبەندی چینەکان و فەراهەم بوونی ئامادەیەکانی شۆڕشی کرێکاری، بەدروست وتی وەڵامی تایبەتی و فەوری بەم گرفتە جیابونەوەی کوردستان و دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆیە و پێداگری لەسەر ئەوەکرد کە دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان پێویستە غەیرە قەومی و غیرە مەزهەبی بێت. یان دۆخی ئێستای کوردستان و گێژاوێک کە بە هۆی دەسەڵاتی میلیشیایی و فیدرالیزمی قەومیەوە دوچاری بووە، خۆ ناکرێت بلێین چارەسەری ئەم دۆخە تەنها شۆڕشی کرێکارییە بۆ هەڵوەشاندنەوەی نیزامی کاری بەکرێ و موڵکایەتی تایبەتی. ئەمە نە لەڕوی تیئوری ونە لە رووی عەمەلیەوە دروست نییە. چونکە دەکرێت ئەو بارودۆخانە و ئەو کێشانە بەبێ شۆڕشی کرێکاریش چارەسەر بکرێن. تەنانەت ڕێگاچارەی بورژوازیشیان هەیە، بۆ نمونە گێژاو و سەرگەردانی کوردستان دەکرا بە ڕێگاچارەی بورژوازی بۆ جیابونەوە و دامەزراندنی دەوڵەتی ناسیۆنالیستی و کوردایەتی چارەسەر بوایە. پێداگری لەسەر غەیرە قەومی و غیرە مەزهەبی بونی دەوڵەت مەرجێک بوو بۆ داشکاندنەوەی ئەو ئایندەیە بە قازانجی ئازادیخوازی و لێدان لە ڕۆڵی دین و مەزهەب و نەتەوەپەرستی و کۆتایهێنان بە تەفرەقە و رقوکینە و هەڵاواردنی میللی و مەزهەبی. مەرجێک بوو بۆ کۆتایهێنان بە زەمینەکانی دەمەزەردکردنەوە و دوبارە بەرهەمهێنانەوەی هەموو رۆژەی ناسیۆنالیزم و نەتەوەپەرستی و گێرەوکێشەی قەومی و مەزهەبی، هۆکاریک بو بۆ وشکردنی ئەو زەلکاوانەی دەستە و تاقمە قەومی و مەزهەبیەکان گەرای خۆیانی تیا دەپیتێنن. تا کاتێک ئەم زەمینەیە بۆ بەردەوام بەرهەمهێنانەی ناسیۆنالیزم و مەزهەب لە ئارادا بێت، ئەوە خەیاڵێکی پوچە کە بکرێت بە زەبری فکر و خەباتی فکری ئەم نەرێتانە لاواز یان بنەبڕ بکرێ.  ڕوداوێکی وەکو ١٦ی ئۆکتۆبەری ٢٠١٧ لانیکەم دەساڵ کاری فکری و هۆشیاردەرانە زەربی سفر دەکات. جگە لەوانە پێداگری لەسەر غەیرە قەومی و غەیرە مەزهەبی بوونی دەوڵەت بایەخێکی زۆر گرنگ و تایبەتی هەیە بۆ بەشکستکێشانی ئەو نموزەجە تا سەرمۆخ کۆنەپەرستانەیەی دەوڵەتانی زلهێز بە دیاریکراوی دەوڵەتانی غەربی بۆ نقومکردنی ئەم کۆمەڵگەیانە لە زەلکاوی شەڕ و کێشەی قەومی و مەزهەبیدا بەڕێیانخستووە. دەیان دەستە وتاقم و باندی پڕچەکی قەومی ومەزهەبیان بەرەڵای گیانی خەڵک کردوە، مەزهەبی بوون و قەومی بوونیان کردوە بە بنەمایەکی دەوڵەت و چەندین دەسەڵاتی ناوچەیی. بەم جۆرە هەموو سیمایەکی مەدەنی وڵاتانی ناوچەکەیان بەسەریەکدا ڕوخاندووە. پێداگری لەسەر غەیرە قەومی بوون و غەیرە مەزهەبی بوونی دەسەڵات و دەوڵەت بوەتە مەرجێکی بەرگری لە پێوانە و سیما مەدەنی و پێشکەوتوانەکان و پێکهاتنی هەلومەرجێک کە سەرەتاییترین بنەماکانی ژیانێکی ئارام و دوور لەشەڕ وکوشتاری  تیادا فەراهەم بێت و خەباتی چینایەتیش تیایدا پەرەبگرێت.

لە هەمانکاتدا پێداگری لەسەر غەیرە قەومی بوون و غەیرە مەزهەبی بوونی دەوڵەت، خۆی لە خۆیدا هیچ ناکۆکی نییە لەگەڵ ئەسڵی شۆڕشی کرێکاری هەر ئەمڕۆ) تەنانەت لەگەڵ حکومەتی کرێکاری، ئەمە دانی تەعەهودێک نییە کە ئەو دەوڵەتە غەیرە قەومی و غەیرە دینیە حکومەتی کرێکاری نەبێت. بەڵکو وەکو لە ستراتیژی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستاندا هاتووە، حکومەتی کرێکاری خۆی لە هەمانکاتدا باڵاترین جۆری دەوڵەتی غەیرە مەزهەبی و غەیرە قەومییە. سەرئەنجام لەهەر سەردەمێکدا ڕادەی تەکاموڵی خەبات و ریزبەندی چینایەتی و هاوسەنگی هێزی چینایەتی خەسڵەتی چینایەتی دەوڵەتیش دەبڕێتەوە. بێگومان شۆڕشی کرێکاری هیچکات لەسەر ئەوە ڕاناگیرێت کە دامەزراندنی دەوڵەتێکی غەیرە قەومی و غەیرە دینی غەیرە کرێکاری ببێتە قۆناغێکی بەرلە شۆڕشی کرێکاری و دیکتاتۆریەتی پرۆلیتاریا. هەرکات ئامادەکاری ئەم شۆڕشە فەراهەم بێت، بێدرەنگ چینی کرێکاری دەست بۆ دەسەڵاتی سیاسی دەبات و تەنانەت ئەو غەیرە قەومی غەیرە مەزهەبیەش بە خودی دیکتاتۆری پڕۆلیتاریا مسۆگەر دەکات. بەدەر لە هەموو ئەمانە پێویستە هەر بزوتنەوەیەک بەوجۆرەی کە هەیە بیناسین، زەمینە و هۆکار و ئاستی ڕیزبەندی چیانیەتی و پێکهاتە کۆمەڵایەتیەکەی لەبەرچابگرین و لەسەربنەمای هەموو ئەوانە ئاسۆ و ئامانجەکەی گەڵالە بکەین. ئەمەش بەندە بە زەرورەتی مێژوییەوە، نەک بە ئیرادەگەری و ویست و ئارەزوی ئەفراد و ئەحزاب. لەم ڕوانگەیەوە ئیتر زۆر ڕونە کە ناکرێت ئەو خەبات و بزوتنەوەییەی ئێستا لە کوردستاندا مەیداندارە چ لە دژی گەندەڵی و ستەمکاری هەمەلایەنەی دەسەڵاتی حزبە ناسیۆنالیستەکان و چ لە دژی ملهوری حکومەتی مەرکەزی، ئارەزومەندانە وەکو شۆڕسی کریکاری چاوی لێ بکەین و سۆسیالیزم وەکو ئاسۆ و ئامانجەکەی پێناسە بکەین. بزوتنەوەیەک سۆسیالیستی نەبیت ناکرێت و ناتوانرێ ئامانجی سۆسیالیستی بەسەردا داببڕیت. کارێکی بەم جۆرە نە تەنیا بە قازانجی سۆسیالیزم نییە، بەڵکو ڕێک بە پێچەوانەوە داشکاندنی سۆسیالیزمە لە ناوەڕۆکە واقعیەکەی خۆی، تا ئاستێک کە لەڕێگای بزوتنەوەیەکی هەمەگیری خەڵکیەوە دەستەبەربێت. ئەمە دەبێتە جۆرێک لەو سۆسیالیزمە خەڵکیەی لە دوای شۆڕشی ئێرانی ١٩٧٩ ڕەواجی پەیداکرد و لەلایەن مارکسیزمی شٶڕشگێڕەوە درایە بەر رەخنە. بەم مانایەش پۆپۆلیستیە.

ئەو ڕوانگەیەی کە پێی وایە کرێکار و کۆمۆنیزم جگە لە سۆسیالیزم و حکومەتی کرێکاری هیچ وەڵامێکی تریان نییە بۆ کێشە و گرفتەکانی دنیای ئەمرۆ، شتێک نییە جگە هەڵبەزودابەز لە نێوان  پاسیفیزم و دەستەوەستانی لەلایەک و پۆپۆلیزم لەلایەکی ترەوە. کۆمۆنیزمی کرێکاری وەکو سونەتێکی سیاسی دەخاڵەتگەر، لە جەرگەی هەموو بارودۆخێک و لە ئاست هەموو مەسەلەیەکدا سیاسەت و تاکتیکی کارسازی ئەوتۆ دەگرێتەبەر کە بە کردەوە هەنگاوێک ڕوەو شۆڕشی کریکاری بەرەوپێشەوە هەڵگرێت،بەڵام ئەو میتۆدەی کە بە ڕواڵەت گوایە لە سۆسیالیزم نایاتەخوارەوە، لە ئاست وەڵامێکی فەوری و مومکین بە کێشەکانی وەکو؛ نەبونی ئەمنیەت، شەڕوکێشەی قەومی و مەزهەبی، مەسەلەی میللی و چەندین گرفتی تر دادەمێنێ، کە جگە لەوەی دۆخێکی کارەساتباریان بۆ جەماوەری کرێکار و ستەمدیدە خوڵقاندوە، کۆسپی گەورەشیان لەبەردەم ڕەوتی گەشەی خەباتی چینایەتی و بەرەوپێشچونی شۆڕشی کرێکاری پێکهیناوە. زەمینەیان بۆ چەواشەکاری “هاوچارەنوسی چینەکانی یەک میللەت” خوڵقاندوە، زەمینەیان بۆ بەردەوام بەرهەمهێنانەوەی نەتەوەپەرستی و کینەی مەزهەبی و دینی پێکهێناوە. ئەم دیدگا و نەرێتە پەراوێزکەوتوە لە ئاست ئەو خەبات و بزوتنەوە جەماوەریانەی راستەوخۆ لەدژی ئەم گرفت و هەلومەرجانە سەرهەڵدەدەن، بێ سیاسەت و بێ تاکتیک و دەست لەئەژنۆ دەمێنێتەوە. یان وەکو مەسائیلی ناپەیوەست بە چینی کرێکار و کۆمۆنیزم و شۆڕشی کرێکاری، فەرامۆشیان دەکات و مەیدان چۆڵ دەکات بۆئەوەی بورژوازی کایەیان پی بکات. یان ناچار دەبێت هەموو خرۆشان و هەڵچون و بزوتنەوەیەکی لەم بابەتانە بە شۆڕشی کرێکاری لەقەڵەم بدات و سەرئەنجامیش سۆسیالیزمێکی خەڵکی وەکو ئامانجەکەی پێناسە بکات کە هاوتای ئەم بزووتنەوە خەڵکیانە بێت، لە جێگای سۆسیالیزمی کرێکاری. بۆ نمونە ئەگەر سەرنج بدەین ئەم میتۆدە لە هەڵوێست و مامەڵەی لەگەڵ بزووتنەوە ناڕەزایەتیە جەماوەرەیەکانی ئێستا لە عێراق و کوردستان، یان لە مامەڵە لەگەڵ خواستی هەڵپێچان و کۆتایهێنان بە دەسەڵاتی ئەم حزبە میلیشیایانەی کوردستان، هەروەها لەگەڵ دیاردەکانی وەکو شۆڕشی میسر و تونس، ناتوانێ لە دوو حاڵەت بەدەربێت کە هەردوکیان وەکو دوو دیوی یەک پارە وان؛ یان وەکو بزووتنەوەی بورژوازی و کۆنەپەرستانە چاویان لێ دەکات و مەیدان چۆڵ دەکات بۆ باڵەکانی بورژوازی تا لە کێشمەکێشی کۆنەپەرستانەی ناوخۆیاندا یاریان پێ بکەن و ئاسۆ و سیاسەتی خۆیانی بەسەردا زاڵ بکەن، یان کاتێک بەبێ لەبەرچاوگرتنی زەمینە و هۆکار و ئاستی ڕیزبەندی چیانیەتی و پێکهاتەی کۆمەڵایەتی ئەو بزوتنەوانە، سۆسیالیزم وەکو ئامانج بەسەریاندا دادەبڕێت و بەم پێیەش وەکو شۆڕشی کرێکاری مامەڵەیان لەگەڵ دەکات. ئەوکات بە ناچاری سۆسیالیزمێک کە هاوتای ئەم بزووتنەوە جەماوەری و هەمەخەڵکیانە بێت دەکاتە ئاسۆکەی. بەم جۆرە ئەم میتۆدە یان گرفتاری پاسیفیزم و مەنشەفیزم دەبێت، یان پۆپۆلیزم.

هەر بزوتنەوەیەک دەبێ وەکو خۆی و بەوجۆرەی کە هەیە ببینرێت و بناسرێت و مامەڵەی لەگەڵ بکرێت. دەبێ زەمینە و هۆکار و ئاستی ریزبەندی چینە دەخیلەکان و بافتی کۆمەڵایەتی و پێکهاتە چینایەتیە واقعیەکەی لەبەرچاوبگیرێت. هەر لەسەر ئەم بناغانە ڕادیکاڵترین ئامانج و سەرکەوتنی بۆ گەڵاڵە بکرێت. ناکرێ ئارەزومەندانە سۆسیالیزم بکەیت بە ئاسۆی خەباتێک کە ئەمرۆ لە کوردستاندا دژی دەسەڵاتی میلیشیایی و گەندەڵی و تاڵان و بڕۆی حزبە ناسیۆنالیستەکان لە ئارادایە. ناکرێ سۆسیالیزم بکەیتە ئامانجی خەباتی جەماوەری و گشتگیری خەڵکی کوردستان دژی عەسکەرتاریەت و ملهوڕی دەوڵەتی مەرکەزی. کاتێک ئەمە وەکو بنەمای مامەڵە لەگەڵ ئەم بزوتنەوانە لەبەرچاو بگیرێت، بێگومان دەبێ سەرکەوتنەکەشی شتێکی جیاواز لە سۆسیالیزم و حکومەتی کرێکاری بێت. بەڵام زۆرترین کۆمەک بکات بە ڕەوتی پێشڕەوی بەرەو شۆڕشی کرێکاری و سۆسیالیزم. لێرەدا و لەم هەلومەرجانەدایە کە باسی دەوڵەتی غەیرە قەومی و غەیرە مەزهەبی و رادیکاڵترین بەرنامە بۆ ریفۆرم مانا و زەرورەت پەیدا دەکات و پەیوەندی نێوان ریفۆرم و شۆڕش مانایەکی دیاریکراو بەخۆوە دەگرێت. کۆمۆنیزمی کرێکاری بەم میتۆدە لەم کێشە و گرفت و بزوتنەوانە دەڕوانێ. جگە لەوەی پێداگری دەکات کە هەرکات چینی کرێکار و حزبی کۆمۆنستی ئەم چینە توانای بەسەرکەوتن گەیاندنی شۆڕشی کرێکاری پەیدابکات، بێ درەنگ دەست دەبات بۆ دەسەڵاتی سیاسی و شۆڕشی کرێکاری بەرپادەکات و لەسەر هیچ هەنگاوێکی بەیناوبەینی و تۆزقالێک هاتنەخوارەوە لە ریشەکێشکردنی نیزامی کاری بەکرێ و مولکایەتی تایبەتی ڕاناوەستێ و هەر ئەمەش دەکات بە ڕێگاچارەی فەوری و کارساز و ڕیشەیی هەموو گرفت و کێشەکانی دنیای ئەمرۆ. هەر لە نەبوونی ئەمنیەتەوە تا شەڕوکێشەی کۆنەپەرستان و تا کێشەی میللی و نەبونی خزمەتگوزاری و ..و..تا وەختێکیش چینی کرێکار و حزبی سیاسی ئەم چینە توانای ئەوەی پەیدانەکردبێت کە ئاسۆیەکی نزیک بۆ ئەم شۆڕشە نیشانبدات، یەک ڕۆژ ئەم گرفت و کێشانە بێ وەڵامی فەوری و لە چاوەڕوانی شۆڕشی کرێکاریدا ناهێڵێتەوە. هەربەم پێیەش بزوتنەوە جەماوەری و ڕولەپێش و ئازادیخوازانەکان، لە دەوری ڕێگاچارەی فەوری بۆ ئەو کێشانە ڕابەری و ڕێکخراو و ئاسۆدار دەکات، وە پێناسەیەک بۆ سەرکەوتنیان گەڵاڵە دەکات کە هەم بە ڕادیکاڵترین شێوەی مومکین چارەسەری دەمودەستی ئەوکێشانە بکات، هەم کۆمەک بکات بە گەشەی خەباتی چیانیەتی و بەخۆداهاتنەوەی چینی کریکار و خوڵقاندنی هەلومەرجێکی گونجاو بۆ چونەسەری خێرای توانای سیاسی چینی کرێکار بۆ ئەنجامدانی شۆڕشی کرێکاری. لەم هەلومەرجانەدا کۆمۆنیزمی کریکاری وەکو دەوڵەت لە دەورانی گوزاردا مامەڵە لەگەل دەوڵەت و دەسەڵاتی سیاسی دەکات. بورژوازی دەیەوێ دەسەڵاتی سیاسی بۆ داشکاندنەوە ئەزمەکانی بەسەر چینی کرێکار و کۆمەڵانی چەوساوەدا لەڕێگای پاشەکشەکردن بە خەبات و بزوتنەوە رادیکاڵەکان بەکاربەرێت، کۆمۆنیزمیش شێوەیەک لە دەوڵەت لەو دەورانە گوزارەدا دەخاتە بەردەم ئەو بزوتنەوانە و بۆ فەرزکردنی تێدەکۆشێت، کە ئەزمەی سەرمایەداری قوڵتربکاتەوە و بیگۆڕێ بۆ ئەزمەیەکی شۆڕشگێڕانە و لە پرۆسیسێکی شۆڕشی بەردەوامدا بەرەو شۆڕشی کرێکاری دەفعی بکات.

لەم ڕوانگەیەوە ئەگەر بزوتنەوەی کۆتایهێنان بە دەسەڵاتی میلیشیایی ئێستا وەکو بزوتنەوەیەکی جەماوەری و شۆڕشگیرانە، لە دەوری ئاسۆیەکی سیاسی کە کۆمۆنیزمی کرێکاری دەیخاتە بەردەمی و بە ڕابەری کۆمۆنیزم پەرەبگرێت و بەسەرکەوتنیش بگات، هێشتا ئەمە بە مانای دەقیقی وشەکە شۆڕش و سەرکەوتنی شۆڕش نییە. بەڵام ئەگەر سەرکەوتنی بزوتنەوەی هەڵپێچانی ئەم دەسەڵاتە بەو هەلومەرجانەوە کە کۆمۆنیزم دەیخاتە بەردەمی بەسەرکەوتن بگات، گورزێکی گەورە لە دەسەڵاتی سەرکوتگەرانەی بورژوازی دەدات و ڕەوتی شۆڕشی کرێکاری هەموار دەکات و هەلومەرجێک دەخوڵقێنێ کە وەکو لینین دەڵێ “لە هەر رۆژێکدا بە ئەندازەی بیست ساڵ”ی دەورانی رکودی سیاسی و دەسەڵاتێکی بورژوازی سەقامگیر، ڕەوتی ئەم شۆڕشە خێرادەکاتەوە. بە مانایەکی تر هیچ قەتع و ڕاوەستانێک ناکەوێتە نێوان سەرکەوتنی بزووتنەوەی هەڵپێچانی ئەم دەسەڵاتە و هەنگاوی راستەوخۆ بۆ شۆڕشی کرێکاری، هەروەکو لنین دەڵێت “دیواری چینیان لە نێوان نییە”، بەواقعی دەکرێت هەر ڕۆژێک بە ئەندازەی بیست ساڵ بەرەو سۆسیالیزم تاوبدرێت.