دیمانە لەگەڵ کنێر جەمیل خەیڵانی چالاکوان و چاودێری سیاسی و زیندانی سیاسی ڕژێمی سەبارەت بەڕۆڵی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
کنێر جەمیل: بێگومان ئەو تۆڕە کۆمەڵایەتییانە بوونەتە دەرچەی هەناسەدان بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین، بەڵام بەداخەوە لە دۆخی ئێستاماندا بێ باندۆر ماونەتەوە، پێناچێ لە ئایندەیەکی نزیکیشدا کاریگەرییەکی گەورە پەیدا بکا، چونکە شتەکان گۆترەیین، ڕێکخراو نین …
دیمانە لەگەڵ کنێر جەمیل خەیڵانی چالاکوان و چاودێری سیاسی و زیندانی سیاسی ڕژێمی سەبارەت بەڕۆڵی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان
بۆپێشەوە: تا چەندە توانراوە سۆشیال میدیا سودی لێ ببینرێت؟
کنێر جەمیل: کاتێ باسی سوود دەکرێ، هەڵبەتە دەبێ بگووترێ کەوا سوودی لێبینراوە، بەڵام کە دێینە سەر پێناسەکردنی سوود، یان دەستنیشانکردنی سوود و کەڵک لای ئێمە، مەبەستم لای کۆمەڵگەی کوردەوارییە، ئەوا لەوانەیە وەڵامەکە ئەوەندە پۆزەتیڤانە نەشکێتەوە. هەرچۆنێک بێ، لە ڕووی ئەوەی زمانێک، زمانی دەربڕینی سۆشیال میدیا، بەتایبەتیش لە فەیسبوکدا هاتۆتەکایەوە، کە ئێستا وای لێهاتووە، جۆرە یەکانگیرییەک لەسەر بەکارهێنانی هەبێ، ئەمەش بەلای من پرسی زمان و مەسەلەی زمانی ستانداردی بە شێوەیەکی ڕوونتر هێناوەتە گۆڕێ. لەسەرێکی دیکەشەوە، ئەوەی پەیوەندی بە بەدبەکارهێنان یان بەدحاڵیبوون لەو کەناڵانە، بەداخەوە ئەوەندە بەرفراوان بووەو، چەندین جار کارەساتی لێکەوتۆتەوە. بۆیە کەڵکەکە سنوردارە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ پاشخانی بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێ، کە بۆ ئێمە وەک بازدانێک وایە، واتە پێشتر بەپێی پلەبەندی سەرهەڵدان و چەکەرەکردن نەهاتووە، بەڵکو ڕاستەوخۆ تاکی کورد بەسەر ئەو ئامێر و هێڵانەدا کەوتووە، ئیدی ئەو پاشخانە سنووردارەی فەرهەنگی و شارستانییە وایکردووە، لایەنی سلبی بەکارهێنان بە بەرەچاوی بێتە پێشەوە.
بۆپێشەوە: چۆن دەڕوانە ئەو کەسانەی سۆشیال میدیا بە ناوی خۆیانەوە بەکارناهێنن؟
کنێر جەمیل: لەوانەیە چەند هۆکارێک هەبن، هەندێکیان لە نیازپاکیی و ئەوی دیکەش لە بەدنیازی سەرچاوەی گرتبێ.
ئەوەی لە نیازپاکییەوەیە، لەوانە بارودۆخ، ئەوسا چ سیاسی بێ وەک بەشی ڕۆژهەڵات و باکووری کوردستان، یان بارودۆخی کۆمەڵایەتی وەک ئەوەی کچێک لەبەر بنەماڵەو تیر و هۆزەکەی نەتوانێ ڕاشکاوانە دەریببێڕی.
هەرچی بەدنیازیشە، ئەوا مەبەستێکی شاراوەی لەپشتە، وەک هەندێ لەو تۆڕە کۆمەڵایەتیەیانەی کە سێبەری حزبە سیاسیەکانن و دەستی بۆدەبەن، و بۆ یەکدی شکاندن بەکاریدەهێنن، یان کەسانی داخ لەدڵ بۆ مەبەستی دەرفەت قۆستنەوە بەکاری دەهێنن یان لەڕووی دەروونییەوە نەخۆشن. هەڵبەتە هەر حاڵەتێکیش دەکرێ لە کۆنتێکستی ناوەڕۆکی ئەو دەربڕینانەی کەسەکە بەناوێکی خوازراو یان دەمامکرداو بەکاری دەهێنرێ. بۆیەناکرێ حوکمێکی گشتگیری بدرێ و بە بەڵێ یان نەخێر، یان بەباش یان خراپ حوکم لەسەر بەکارهێنانی ناوی دەمامکدراو بدرێ. لەهەمان کاتیشدا لە بارودۆخێکی ئاسایی و ئارام و ئازادانەدا، ڕێسای گشتی ڕاست و ڕەوان ئەوەیە، بەکارهێنەرەکە ناوی ڕاشکاوانەی خۆی بخاتە پێشەوە، چونکە ناوی دەمامکراو بەدگومانی لەخۆی هەڵدەگرێ.
بۆپێشەوە: بۆچی بەشێکی فراوانی ژنان وێنەو ناوی خۆیان بەکارناهێنن؟
کنێر جەمیل: وەک لە بەشێکی پرسیاری پێشوو وەڵامدرایەوە، بێگومان لەبەر لایەنی کلتوری و فەرهەنگی و کۆمەڵایەتییە. ئاخر کۆمەڵگەی کوردەواری لەڕوانگەی یەکسانی نێوان هەردوو ڕەگەزەکە هێشتا زۆر لە پاشە! ڕای ئازاد و سەربەخۆی توخمی مێی پێ قبووڵ ناکرێ، هێشتا پیاوسالاری بەسەر جومگە و کایەکانی کۆمەڵدا باڵکێشە. بێگومان پرسی بڵاوکردنەوەی وێنە، لەنێو هەناوی ئەو کۆمەڵگەیە، کە شەرەف راستەوخۆ بە ئافرەتەوە دەبەستێتەوە، چەکێکی هەم کاریگەر و ترسنۆکانەشە، چەکێکی ئاسانە بە ئاسانی ئامانجەکەی خۆی دەپێکێ، چونکە کۆمەڵگایەکەمان بەداخەوە زیاتر لە حوکمدانەکەی خۆیدا، زیاتر پشت بە گوتی و وایگوت و بەندوباو دەبەستێ لەوەی ڕۆچێتە بنج و بناوانی پرسەکە و شتەکە تاوتوێ بکا و لێینەگەڕێ تا نەیگەیەنێتە سەر ساغە. ئیدی کاتێکیش ژن لەو کۆمەڵگەیە پەنا بۆ بەکارهێنانی ناوی دەمامکدراو دەبا، یان وەک پیاو ناتوانێ وێنەی خۆی بەکاربێنێ، لەبەر پێگەی لاوازی و زەبوونی بەجێماوی کۆمەڵایەتییەوە ئەم کارە دەکا، بۆ ئەوەی بە نەناسراوی بمێنێتەوە، بۆ ئەوەی بژی و تووشی دەردەسەری نەبێ… کە نمونەی ئەوەندە زۆرن، ڕۆژ نییە گوێمان لە کارەساتێکی دڵتەزێن نەبێ.
بۆپێشەوە: کاریگەری سوشیال میدیا لەسەر بزووتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری چۆن دەبینن؟
کنێر جەمیل: بۆ وشیارکردنەوە، بۆ پەردەهەڵدانەوە لەسەر کەموکوڕییەکان دەرفەتێکی زۆر باشە، بەڵام بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین، ئەوا پێویستی بە هەندێک وردبوونەوە هەیە. بەداخەوە ڕەوشی سیاسی کۆمەڵگەکەمان ئەوەندە خراپە، ئەوەندە لە گەندەڵی و بێدادیدا ڕۆچووە، دەستڕۆیشتووان ئەوەندە بێ باکن، گوێیان لەئاست هەموو دەنگێکی ڕەوا و هەق کەڕ کردووە. بەداخەوە حاڵەتێک لە بێئومێدی و خەمساردی هاتۆتە گۆڕێ، کە لێکەوتەکەی ئەوەیە، خۆئەگەر دەنگیش هەڵبڕم، ئەوا کەس گوێی پێنادا! ئیدی ئەمە بۆتە بەربەستێک لەوەی ناڕەزایەتیەکان تەشەنە نەکات و کاریگەری نەنوێنێ. بێگومان ئەو تۆڕە کۆمەڵایەتییانە بوونەتە دەرچەی هەناسەدان بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین، بەڵام بەداخەوە لە دۆخی ئێستاماندا بێ باندۆر ماونەتەوە، پێناچێ لە ئایندەیەکی نزیکیشدا کاریگەرییەکی گەورە پەیدا بکا، چونکە شتەکان گۆترەیین، ڕێکخراو نین، هێزێکی کاریگەر لە پشتیەوە نییە تا بتوانێ ئاراستەی ناڕەزاییەتییەکان ڕاستەڕێ بکا. بۆیە هێشتا زۆری ماوە تا ناڕەزایەتیەکان بچنە قاڵبێک، ببنە هێزێکی فشاری گەورە تا جێدەستی خۆیان بسەلمێنن و ڕایەدارانیش بترسێنێ.